Schutsmantel (meimaand 2008)

Als een mantel om ons heengeslagen'   (Menslievende zorg)

Deze maand mag ik weer met een groep zieken naar Lourdes. Het is dit jaar 150 jaar geleden dat in het destijds onbeduidende dorpje in de Pyreneeën de hemel openging voor een ongeletterd meisje. Het beeld van de dame in de grot is wijd en zijd bekend. Toch heeft een andere beeltenis in Lourdes op mij veel meer indruk gemaakt. De beeltenis van de Schutsmantelmadonna. Met hun vreugde, hun verdriet, hun wanhoop en hun verlangen zoeken mensen geborgenheid en bemoediging bij Maria, als beeld van God, die mensen beschermt en die is "als een vriendelijk en veilig licht, als een mantel om ons heen geslagen". Tegelijk wil die beschuttende mantel ons ook de kracht geven om elkaar te behoeden en te bewaren.

Een tijdje geleden las ik een bericht in de krant over het probleem van de toenemende vergrijzing in sommige streken van ons land. Volgens sommigen betekende die tendens niet per definitie een probleem. Want, zo luidde de redenering, veel ouderen bezitten meer dan voldoende koopkracht om de economische gang er in te houden. Vooruitgang gedacht in termen van economisch rendement. Zolang er economisch groei is gaat het goed. Als de beursbarometers maar stijgen. Zolang je economisch rendeert, ziet men naar je uit.
Maar als jij geen bijdrage aan de groei kunt leveren?
Als jij tot die groep van ouderen hoort, die geen koopkracht heeft die voor anderen aantrekkelijk is? Als jij behoort tot die groep die naar het oordeel van sommigen de samenleving alleen maar geld kost? Dan ben je een probleem! En als je ook nog eens hoort tot de groep van ‘nieuwe' Nederlanders dan heb je helemaal een probleem.
In haar prachtige boek ‘Menslievende zorg' (Kampen 2005) zegt de theologe Annelies van Heijst: "Ik keer me in deze studie tegen de altijd nog breed bestaande overtuiging dat de essentie van professionele zorg zou zijn ‘beter maken', al is het prachtig als dat lukt. In mijn zorgvisie is de uiteindelijke horizon niet: oplappen of genezen, maar de praktijk van iemand bijstaan in diens nood en niet in de steek laten... Zorg geven behoort volgens mij dus gericht te zijn op het behoeden van de waardigheid van bezeerde en lijdende mensen en dienst te bevorderen dat zij het besef en gevoel hebben dat ze er toe doen en beminnenswaard zijn".
Deze visie op mensen wordt verbeeld door de Schutsmantelmadonna. Ze is vervuld van de Geest die zacht maakt en verkwikt. Ze wordt ook verwoord in een vrije bewerking van psalm 84:

hoe hartverwarmend
als je wonen mag in vriendelijkheid,
bij mensen die van harte nabij zijn,
die je zien staan,
die een vreemd huis maken
tot een herbergzaam thuis,
waar ruimte is voor velen,
waar afhankelijkheid geen tekort is,
waar mensen elkaar genegen zijn.

Bernard Höfte