2de zondag van de Advent C (2012)

Een stem roept in de woestijn: “Bereidt de weg van de Heer, maakt zijn paden recht. Heel de mensheid zal Gods redding zien.” Is dat een droom, een visioen of een fata morgana? Dat is nogal een verschil. Een fata morgana is een luchtspiegeling en een zinsbegoocheling. Wanneer je ineens de oase ziet en je snelt ernaar toe, verdwijnt hij even plotseling als dat hij verscheen. Heel de mensheid zal Gods redding zien.

Dit weekend sprak bisschop Frans Wiertz op de Dies van Rolduc (de verjaardag van de priesteropleiding) en daarin haalde hij een uitspraak van de vorige paus aan. Een journalist vroeg ooit paus Johannes Paulus II of hij in één zin de kerntaak van de Kerk kon beschrijven. Onze vorige paus zei toen dat hij daar maar één woord voor nodig had: “Verlossing”. In zijn toespraak ging bisschop Wiertz in op dat begrip “Verlossing”.

“Heel de mensheid zal Gods redding zien.” En we hebben Hem gezien, God redt, “Jezus” is zijn naam. Zijn naam betekent: “God redt”. We hebben hem gezien, onze handen hebben Hem aangeraakt, maar onze handen hebben hem ook aan het kruis geslagen.

Want heeft de mensheid wel behoefte aan redding? En als de wereld nood aan redding heeft, zijn de mensen dan bereid die redding te aanvaarden? We horen over reddingsplannen voor Griekenland, maar dan gaat het vooral om de bankensector en de economie. Datzelfde horen we over Spanje en andere landen. De economie moet gered worden, anders stijgt de werkeloosheid en raken we in een neergaande spiraal.

Het is duidelijk dat Jezus niet over die redding spreekt. Op Rolduc hoorde ik ook een lezing van prof. Alting von Geusau over Europa. Hij haalde een uitspraak van Romano Guardini aan: “Europa zal Christelijk zijn of zal niet zijn”. Met andere woorden, als Europa haar Christelijke ziel verliest, raakt ze daarmee zowel het doel van haar Europese eenwording kwijt, alsmede ook de remedie tegen het uiteenvallen. Alting von Geusau herhaalde nog maar eens de stelling dat de oorzaak van de crisis niet een economische is, maar een morele.

Heel de mensheid zal Gods redding zien. Gods redding is anders. Gods redding zet in op ons hart, onze ziel, ons geweten, onze levenshouding. Gods redding is erop gericht ons te genezen van het teveel aan eigenliefde, genezing van ons innerlijk oog dat zich steeds laat verblinden door de namaak glans van de wereld. Gods redding is erop gericht onze doofheid te doorbreken, zodat we door het gekrakeel van deze wereld Gods stem blijven horen en zijn richtingaanwijzingen kunnen volgen.

Deze dagen zijn er weer nadrukkelijk discussies over moraal, over fatsoen, over opvoeding. Het begon allemaal met de dood van de grensrechter Richard Nieuwenhuizen bij een amateur voetbal wedstrijd. Sommigen wilden het afdoen met een allochtonenprobleem, maar de meesten erkennen dat het probleem dieper zit. Hoe Christelijk zijn wij in ons denken en in ons doen en laten?

Met het leeglopen van de kerken is het er niet beter op geworden. Lang dachten we dat met psychologen, sociologen en welvaart voor iedereen, geweld vanzelf zou verdwijnen, dat mensen tevreden en vreedzaam zouden samenleven. Het was de nieuwe ideologie vanuit de menswetenschappen (Auguste Comte). Maar het is niet uitgekomen. Opnieuw moet er een brede maatschappelijke discussie komen over zinloos geweld en vooral over opvoeden. Ik ben alleen bang dat degenen die in het verleden zo hard riepen dat mensen zelf wel weten wat ze moeten doen, dat moderne mensen zelf verantwoordelijk zijn, dat de mens anno 2000 mondig is en zelf keuzes maakt. Dat de mensen die dit zo hard riepen nu even hard de andere kant oproepen. Zelden hebben maatschappelijke discussies, breed of smal echt geleid tot noodzakelijke veranderingen.

Ja, we hebben redding nodig. Redding die niet van de mens zelf komt, ook al hebben we mensen nodig die ons daarin de weg wijzen. God komt om ons te redden, juist omdat wij zelf denken het wel te redden. De omstanders waren boos en smaalden omdat Jezus zichzelf niet redde van het kruis. Wat hebben we aan een redder die zichzelf niet kan redden.

Terwijl daar juist het geheim ligt. Zolang wij denken dat onze vooruitgang in een soort natuurlijke evolutie ligt, zolang wij denken dat religie achterhaald is en nu vervangen is door wetenschap en techniek, zolang wij denken dat wij het zelf wel kunnen, net zolang zullen we achter de feiten aanhollen.

Deze week heb ik met een tweet op Twitter gereageerd op een stelling. Mijn reactie aan mijnheer Eerdmans van avondspits wnl luidde: Zolang bij profvoetbal resultaat telt en niet sportiviteit, lopen we achter de feiten aan. Het gaat om mentaliteit en moraal. Je kunt dit verbreden: Zolang het in het bedrijfsleven primair gaat om winst, dan is het wachten op de volgende crisis. Inderdaad, we hebben redding nodig. Wanneer we dat beseffen, weten we waarom we straks Kerstmis gaan vieren. Amen.