Kaf en koren (2008)

×

Waarschuwing

JUser: :_load: Kan gebruiker met ID: 198 niet laden

OP ZOEK NAAR INZICHT

Op een fuifje hoorde ik een gesprek tussen drie mensen. ‘Ik weet wel hoe jij aan die hoofdpijn komt: jij zit de hele dag te piekeren!', zei een vrouw. ‘Ach wat, van piekeren krijg je geen hoofdpijn!', bromde de man. ‘Na dat hartinfarct was er genoeg te piekeren, maar ik had geen pijn! Het is een bijholteontsteking!' Een jonge dame nam resoluut het woord: ‘Voor jou zijn 't altijd bacteriën, maar het is de verkeerde voeding, er zit teveel troep in de grond.' Iedereen bekeek het kwaad door zijn eigen bril. Virussen, spanningen of giftige stoffen...! Waarschijnlijk spelen ze allemaal een rol, maar toch heeft iedereen zo zijn eigen begrippen om de wereld bevattelijk te maken.

ELIA BIJVOORBEELD


Ook de schrijvers van de bijbel hanteren hun eigen beelden om het leven te bestuderen. Zulke studies noemen we ‘midrasjim'. Een midrasj is een bijbelse zoektocht naar inzicht. Men probeert een gebeurtenis te verstaan door er het patroon in terug te vinden van de grote verhalen uit de traditie. Daarbij hanteert elke evangelist zijn eigen lievelingsbeeld. Zo maakt hij zijn eigen midrasj. Matteüs beschrijft Jezus bijvoorbeeld in beelden die de figuur van Mozes oproepen. Je vindt dat terug in woordgebruik en kleine wendingen in het verhaal.
Lucas probeert dezelfde Jezus te begrijpen door hem in het licht te zien van de profeet Elia.
Elia nu - zo vertelde men -, was ten hemel opgestegen. Daarna had hij ten aanschouwen van getuigen zijn geest overgedragen aan zijn opvolger. Dat patroon herkent Lucas. Hij had ervaren hoe Jezus' Geest na zijn dood opnieuw was gaan leven bij de leerlingen. Hij schrijft dus een verhaal waarin Jezus, eenmaal in God opgegaan, zijn geest naar ons stuurt. Die geest krijgt twee gestalten. Ze had iets ‘dat op vuur leek' en ze had ‘iets van wind.' Een ingewijde lezer zou aan de tarweoogst kunnen denken, maar dat moet ik uitleggen!

VUUR EN WIND

Met Pinksteren werd namelijk de overgang van de gersten- naar de tarweoogst gevierd. De eerst broden en andere vruchten als olijven, vijgen en dadels, werden feestelijk naar de tempel gebracht. Tarwe moet na de oogst eerst gedorst worden: het graan wordt uit de halm geslagen. Met een schaal wordt het graan vervolgens omhoog gegooid. Het kaf, de vliesjes en de strootjes zijn lichter dan de graankorrels. Het graan valt bij het wannen terug in de schaal. Het kaf wordt door de wind een eindje meegenomen. En zo wordt het kaf door de wind van het koren gescheiden en in het vuur verbrand. Van het koren bakt men de eerste broden voor de tempel. Zo krijgt het pinksterverhaal iets van het oordeel. De geest van God zal als de wind het kaf van het koren scheiden, goed van kwaad, voedzaam van afval.

TONGEN OF TALEN

Nog een ander motief van de Geest vinden we in het verhaal van Lucas. Als mensen bezield werden door Gods geest dan gingen ze ‘in tongen spreken' zoals dat heette. Ze brachten zichzelf in trance en er ontsnapten onbegrijpelijke klanken aan hun keel. Het leek of ze door een hogere macht bezeten waren. Dit verschijnsel wordt op wezenlijke punten aangepast. Het is belangrijk daarop te letten, want juist in de aanpassingen ligt de boodschap. Op de eerste plaats beschrijft Lucas weliswaar een verschijnsel van glossolalie - omstanders denken dat de apostelen dronken zijn -, maar van dit ‘lallen' maakt Lucas iets anders. ‘In tongen spreken' wordt: ‘in talen spreken.'

BARMHARTIG

De geest bezielt niet tot een onverstaanbare bezetenheid, maar schept begrip. De spraakverwarring wordt overwonnen. Er ontstaat gemeenschap. De volkeren van de wereld verstaan dezelfde boodschap. De geest van Jezus is geen geraaskal, maar controleerbare wijsheid. Een tweede afwijking van de traditionele voorstelling van het laatste oordeel is nog ingrijpender. Jezus' geest velt een oordeel over de wereld, maar het eerste woord is ‘Uw zonden zijn vergeven!' Het laatste oordeel komt in een geest van barmhartigheid. Als de wind scheidt hij het kaf van het koren en als vuur verbrandt hij het kaf. Maar het eerste woord van die Geest is: vergeving!

WAT JE BEZIELT

Lieve kinderen. Maurits stootte zijn zusje aan en gaf haar een vette knipoog. ‘Ik moet even een boodschap doen', had mamma gezegd. ‘Ineke moet op het huis passen en Maurits moet naar haar luisteren.' Ineke porde Maurits vriendschappelijk terug in zijn zij. Als mamma weg was konden ze eindelijk boven het kussengevecht van gisteravond afmaken. Ineke stond met 2-0 voor. En het was nog leuker om het beneden op de bank te doen. Mamma had de jas aan en keek even snel de kamer rond. ‘Tot straks!' En ze was weg. ‘Zo die is weg!' stelde Maurits tevreden vast. ‘Dat wil niet zeggen dat we er een troep van maken', zei Ineke onverwacht ernstig. ‘Ja maar we gaan toch...' ‘We gaan hier geen rotzooi maken!' ‘Maar een kussengevecht...' ‘Zonde van de kussens.' Maurits was verbaasd. Het leek wel alsof de gedachte van mamma in Ineke terecht waren gekomen sinds ze de deur uit was. ‘Dan haal ik cola uit de kelder', zei Maurits boos. ‘Als je dat maar laat. Die krijgen we wel als mamma terug is. ‘Wat ben jij saai. Je lijkt mamma wel.' ‘Ik ben mamma ook!' zei Ineke en ze liep kordaat naar de keuken, deed een schort om en toen wist ze helemaal niet meer wat ze er moest doen. Daarom pakte ze Maurits bij de hand: ‘Kom maar, doen we één potje met de kussens, maar wel boven op bed.'