25e zondag door het jaar A 2008

Als een klein kind strenge ouders heeft, dan zal hij - als hij slim is - zijn ouders regelmatig uitspelen tegen minder strenge ouders van zijn vriendjes. "Waarom krijg ik dit of dat niet? Bij die en die hebben ze dat wel!" U herkent het vast wel. Maar jong geleerd is oud gedaan, ook dat blijkt: we zien de hele dag de bewijzen dat mensen niet genoeg hebben aan zichzelf, en hun eigen positie vergelijken met andere mensen. De buurman heeft/kan/wil dit, dus ik... Zelfs recht en gerechtigheid worden afgemeten aan de grootste gemene deler van de vergelijkingen. En dan zijn er ook herkenbare dingen als: waarom moet persoon X zoveel lijden om jong te sterven, terwijl persoon Y niets mankeert en honderd wordt? Ik herinner me uit mijn jeugd nog goed het vogeltje Calimero uit de gelijknamige tv-serie. "Hij is groot en ik is klein, en dat is niet eerlijk". De arbeiders van het eerste en het elfde uur. "Hij krijgt veel en ik krijgt weinig, en dat is niet eerlijk", piepen de Calimero-arbeiders tegen God.
Wij mensen vergelijken onderling heel veel. Het is de wortel van veel ellende: jaloezie, luiheid, nijd en doodslagen van nog meer ellende dan het leven gewoonlijk al brengt. Iedereen heeft/doet/wil, dus ik... Het vergelijken maakt ons niet gelukkiger dan we zouden kunnen zijn, en gedeelde smart is echt geen halve smart, omdat je terloops ook te zien krijgt dat zoveel mensen het beter hebben dan jij.
Dat is onze manier van doen. Calimero. En met dat in het achterhoofd kunnen we de vergelijking van de werkers van het elfde uur beter begrijpen. Die arbeiders reageren net zo menselijk op God als wij. Onze wegen zijn niet Gods wegen, dat is heel duidelijk. Want God wil met iedere mens een persoonlijk traject gaan, en dat heeft juist niets te maken met anderen. God kent geen CAO-onderhandelingen, maar kent alleen een IAO, individuele arbeidsovereenkomst. Dat zien we vandaag.
Laten we er eens wat dieper op ingaan. Het evangelie toont ons de Heer van de wijngaard, die er zelf op uitgaat om zijn mensen te zoeken. Die Heer, dat is de Vader. God is op zoek naar ieder van ons, en doet dat persoonlijk, door zich aan iedere mens persoonlijk te geven. "Niet gij hebt Mij uitgekozen, maar Ik U", zegt Jezus. Gods initiatief voor ieder van ons.
Wat doet God verder? Hij nodigt ons uit om in zijn dienst te werken, en stelt daar een vaste beloning voor in het vooruitzicht. Zijn dienst, de liefdesweg, klein en intens, met kruisen bekeed, maar met een pracht-beloning: aanzitten aan de hoofdtafel van de hemel, eeuwig geluk, leven voor altijd. Zo werken God en mens: Hij zoekt ons, nodigt ons, geeft ons een opdracht en belooft ons een welverdiend loon. Dat is onze IAO, individuele arbeidsovereenkomst met God: initiatief, uitnodiging, beloning.
Als we nou zo verstandig waren alleen te letten op onze eigen IAO met God, dan was er niets aan de hand. Dan zouden de werkers in de evangelische wijngaard ook niet hebben zitten morren: "Waarom krijgt hij hetzelfde voor minder werk?" Daar zien we weer dat domme vergelijken. Maar let op, zo doen wij dus ook! Denk aan Calimero! Wij meten elkaars geluk en ongeluk, en vragen ons heel gemakkelijk af waarom die of die meer of minder geluk in zijn of haar leven overkomt, en vragen ook of dat rechtvaardig is! Wij zien ook wel dat mensen die nooit in de kerk komen misschien ook de hemel in mogen, en vragen dan bij onszelf: "Waarom heb ik me dan al die jaren uitgesloofd?"! Allemaal vergelijkingen.
Wat is het antwoord van de Heer? Hij zegt in de eerste plaats: "Vriend, ik doe je toch geen onrecht? Met andere woorden: Doe ik jou, persoonlijk onrecht? Krijg jij dan niet waar je recht op hebt? Krijg jij dan niet de hemel voor al jouw inspanning? Heb ik onze IAO opengebroken? Niet? Nou dan!" In de tweede plaats zegt Hij: "Mag ik met het mijne niet doen wat ik verkies? Ik mag toch in mijn huis binnenlaten wie ik wil? Vind jij dat ik de hemel te gemakkelijk weggeef? Dat is mijn zaak!" En ten derde zegt Hij: "Ben je kwaad omdat ik goed ben? Anders gezegd: Als ik royaal ben, denk je dat ik daar iemand slechter van laat worden? Als ik me niet houdt aan jullie vergelijkende gerechtigheid, dan is dat alleen maar uit pure goedgeefsheid!"
Wat zien we dus vandaag? In de eerste plaats legt God uit hoe zijn IAO met ons werkt: zijn initiatief, uitnodiging en beloning, onze hoogst individuele arbeidsovereenkomst met God. In de tweede plaats geeft Hij antwoord op ons gevergelijk: die IAO geeft ieder waar hij recht op heeft, uit Gods vrije keuze, namelijk pure goedheid. Wie dan nog zit te vergelijken of letten op een ander, maakt zich dus druk om niks. Het enige waar het ons nog om zou mogen gaan is Gods autonome en rechtvaardige goedheid, die ieder van ons heeft uitgekozen voor een hoogst individuele beloning: eeuwig geluk. Als we dat beseffen dan vinden we een hele mooie deugd, en die heet: tevredenheid. Amen.